بسیاری معتقدند که سیاست و اقتصاد دو مقوله جدا و بی ارتباط با همدیگرند ، آزادی فردی مربوط به سیاست و رفاه مادی مسأله اقتصادی است ، ولی هر گونه ترتیبات سیاسی را می توان با ترتیبات اقتصادی درهم آمیخت . میان سیاست و اقتصاد ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد . نظام اقتصادی در ارتقای جامعه آزاد نقشی دوگانه بازی میکند..
شروع:
بسیاری معتقدند که سیاست و اقتصاد دو مقوله جدا و بی ارتباط با همدیگرند ، آزادی فردی مربوط به سیاست و رفاه مادی مسأله اقتصادی است ، ولی هر گونه ترتیبات سیاسی را می توان با ترتیبات اقتصادی درهم آمیخت . میان سیاست و اقتصاد ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد . نظام اقتصادی در ارتقای جامعه آزاد نقشی دوگانه بازی میکند . از یک سو آزادی در نظام اقتصادی ، جزئی از مفهوم گسترده آزادی است و بنابراین آزادی اقتصادی خود یک هدف است . از سوی دیگر ، آزادی اقتصادی ابزاری ضروری برای دستیابی به آزادی سیاسی تلقی می شود . نوعی سازمان اقتصادی که مستقیما آزادی اقتصادی را تامین می کند ، یعنی سرمایهداری رقابتی ، نیز در ارتقای آزادی سیاسی موثر است ، زیرا قدرت اقتصادی را از قدرت سیاسی جدا کرده و بدین ترتیب به یکی امکان می دهد تا باعث تعادل دیگری هم شود . شواهد تاریخی رابطه آزادی سیاسی و بازار آزاد را مورد تاکید قرار می دهد .
میلتون فریدمن مدعی است که در هیچ زمانی و مکانی جامعه ای را سراغ ندارد که بدون اینکه برای سازماندهی بخش اعظم فعالیت های اقتصادی خود از بازار آزاد استفاده کند از آزادی سیاسی قابل ملاحظهای برخوردار شده باشد . آزادی سیاسی همراه با بازار آزاد و تکامل نهاد های سرمایه داری ظهور کرد . تاریخ بیانگر این است که سرمایه داری شرط لازم برای آزادی سیاسی است ، اما مسلما شرط کافی برای تحقق آن نیست .
ایتالیا و اسپانیای فاشیست و آلمان در ادوار مختلف ، ژاپن قبل از جنگ جهانی اول و دوم و روسیه تزاری در دهه های قبل از جنگ جهانی اول جوامعی بودند که نمی توان آنها را از نظر سیاسی حقیقتا آزاد به حساب آورد . با وجود این در هر یک از این جوامع مذکور فعالیت های آزاد اقتصادی نوع غالب سازمان اقتصادی بود . کاملا امکان دارد نظام اقتصادی به طور بنیادی سرمایه داری باشد ، اما نظام سیاسی آزاد نباشد ، حتی در چنین جوامعی مردم بیش از کشور های مدرن خود کامه همچون روسیه یا آلمان نازی که خود کامگی اقتصادی را با خود کامگی سیاسی درهم آمیخته بودند ، آزادی داشتند .
رابطه آزادی سیاسی و اقتصادی رابطه پیچیده و دو جانبهای است . جرمی بنتام و رادیکال های فلسفی مایل بودند آزادی سیاسی را ابزاری برای دستیابی به آزادی اقتصادی قلمداد کنند . آنها معتقد بودند که محدودیت های اعمال شده بر مردم مانع ترقی آنان شده و اگر همراه با انجام دادن اصلاحات سیاسی ، فرصت شرکت در انتخابات به اکثریت داده شود مردم به صلاح خویش عمل کرده ، به آزادی فعالیت های اقتصادی رای خواهند داد . به طور کلی فقط از دو راه می توان فعالیت های اقتصادی میلیون ها نفر را هماهنگ کرد : راه اول هدایت مرکزی از طریق اعمال زور است که روش دولت های خودکامه است و راه دوم همکاری داوطلبانه افراد یا روش بازار است .
مزیت عمده بازار آن است که تنوعی گسترده را امکانپذیر می کند . آزادی سیاسی به معنی مجبور نکردن فرد توسط افراد دیگر است . خطر جدی ای که آزادی می تواند با آن مواجه شود ، قدرت مجبور کردن افراد است ، خواه این قدرت در دست پادشاه و یا یک دیکتاتور باشد ، خواه بوسیله حکومت اقلیت یا اکثریت موقت اعمال شود . حفظ آزادی مستلزم آن است که تمرکز با بیشترین حد ممکن از میان برداشته شود و بقیه قدرت نیز که حذف آن امکانپذیر نیست ، پراکنده و توزیع شود ؛ یعنی ایجاد سیستمی که مرکب از نظارت و توازن است .
بازار با برداشتن کنترل مرجع سیاسی از سازمان فعالیت اقتصادی ، منبع ایجاد اجبار را از بین می برد و سبب می شود که قدرت اقتصادی به جای آنکه نیرویی کمکی برای قدرت سیاسی باشد . به ابزاری برای کنترل آن تبدیل شود ؛ اگر قدرت سیاسی با قدرت اقتصادی درآمیزد ، تمرکز اجتناب ناپذیر خواهد بود . از طرف دیگر در صورتی که قدرت اقتصادی از قدرت سیاسی جدا نگاه داشته شود و به نقطه مقابل و وسیله کنترل قدرت سیاسی تبدیل شود ، استفاده گسترده از بازار فشار وارد بر ساختار جامعه را کاهش می دهد . هر چه حوزه فعالیت های بازار وسیع تر باشد .
تعداد مسائلی که باید تصمیمات صریح سیاسی در قبال آنها گرفته شود نیز کمتر است و از این رو باید در مورد آنها به توافق رسید . به همین ترتیب هر چه تعداد مسائلی که باید بر سر آنها به توافق دست یافت کمتر باشد ، احتمال حصول توافق در عین داشتن جامعه ای آزاد افزایش می یابد . دو اندیشه آزادی انسانی و آزادی اقتصادی ، در حالی که هر دو با یکدیگر در اوج همکاری و یاری باشند ، بزرگ ترین میوه ها را به ارمغان می آورند . اتکا به آزادی افراد مطمئن ترین راه در جهت دستیابی به تمام استعداد های یک جامعه است .
Aftab.ir